UZAKTAN EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Eğitim faaliyetleri ülkeler için büyük önem arz etmektedir. Çünkü eğitim, bireysel ve zihinsel gelişimin temel dayanak noktasıdır. Kitle iletişim araçlarının hızlı bir ivme kazanması ise eğitim üzerinde olumlu etki yaratmıştır. Radyo, televizyon, bilgisayar, uydu, internet gibi teknolojilerle eğitimin çehresi köklü bir şekilde değişmiştir. İnternet teknolojisinin eğitimde kullanılmasıyla birlikte “uzaktan eğitim” adı verilen kapsamlı bir öğretim hizmeti ortaya çıkmıştır. Bu çalışma temel olarak uzaktan eğitimin tarihçesi üzerinde durmakta ve Türkiye’de uzaktan eğitimin güncel durumunu irdelenmektedir. Çalışma sonucunda ise uzaktan eğitimin her yaştan her kesimden tüm insanlar için bir hak olduğu gerçeği ortaya çıkmıştır

UZAKTAN EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Not:  Bilgi için resmin üzerine tıklayınız.

Uzaktan eğitimin tarihsel gelişimine bakıldığı vakit bu teknolojinin 1700’lü yıllara kadar uzandığı görülmektedir. Uzaktan eğitim uygulamaları ilk olarak mektuplar aracılığıyla başlamıştır. Ancak bazı kaynaklara göre 20 Mart 1728 tarihi ise uzaktan eğitimin gelişimi açısından büyük bir öneme sahiptir. Çünkü bu tarihte Boston Gazetesi’nde “Steno Dersleri”nin verileceği belirtmiş ve bu derslerin uzaktan eğitim aracılığıyla gerçekleştirileceği açıklanmıştır. 1833 yılında verilen bir ilanda açık bir şekilde mektuplar kullanılarak öğrenim gerçekleştirileceği ifade edilmiştir (Çoban, 2013: 2). 1840 yılında İngiltere’de Isaac Pitman tarafından mektupla uzaktan eğitim uygulamalarının başladığı belirtilmektedir. Pitman, mektuplar aracılığıyla öğrencilerine İncil eğitimi vermiştir. Bununla birlikte Pitman, not değerlendirme sistemini de oluşturmuş ve öğrencilerine yaptıkları çalışmalar neticesinde başarı notu vermiştir. İngiltere’de mektupla uzaktan eğitim uygulamalarını Amerika Bileşik Devletleri rol model olarak almış ve 1883 yılında Mektupla Eğitim Üniversitesi kurulmuştur. Önceleri halkın yoğun ilgi gösterdiği bu kurum kısa bir süre sonra faaliyetlerini sona erdirmek zorunda kalmıştır (Nizam, 2004: 9).

Almanya da uzaktan eğitim noktasında öncü ülkeler arasında yer almaktadır. Uzaktan eğitim uygulamalarının temelleri 1856 yılında atılmış, “Tele Colleg”, “Schulfernsehen”, “Fern Universitat” ve “Deutsch Institut Fur Fernstudien” gibi uzaktan eğitim kurumları günümüze kadar gelmiştir. Fransa’da da uzaktan eğitime önemli ölçüde yatırım yapılmış ve 1907 yılında ilk çalışmalar gerçekleştirilmiştir. 1939 yılına gelindiğinde Fransa’da resmi olarak Uzaktan Eğitim Merkezi kurulmuş ve halka hizmet vermeye başlamıştır. Aynı şekilde Rusya’da da bu yıllar içerisinde uzaktan eğitime yönelik farklı proje ve uygulamalar geliştirilmiş ve bunlar halka sunulmuştur (Antalyalı, 2004: 8). 

Fransa’da mektupla uzaktan eğitim hizmetlerinin 1930’lu yıllarda öncelikle özel kurumlar tarafından başlatıldığı ve devletin bu uygulamaları desteklediği görülmektedir. 1940 yılında Ulusal Tele Eğitim Merkezi (CNTE), bugün (CNED) Ulusal Uzaktan Eğitim Merkezi adını alarak savaş yıllarında da eğitim uygulamalarına yoğun bir şekilde devam etmiştir. Gerek öğrenciler gerekse de halk uzaktan eğitimin önemini en baştan kavramış ve rağbet göstermiştir. 1944-1945 yıllarında 1413, 1963 yılında 73 bin ve 1971 yılında 158 bin kişi uzaktan eğitim alabilmek için merkeze kayıt yaptırmıştır (Edanich akt. Papi ve Büyükaslan, 2007: 2). Fransa’da 1970’li yıllardan itibaren görsel işitsel formasyonun ortaya çıkmasıyla önce uydu sonra kablolu yayıncılıkla uzaktan eğitim uygulamaları hız kazanarak devam etmiştir. 1980’li yılların başlangıcıyla birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler uzaktan eğitimi olumlu bir şekilde etkilemiş; CDROM, internet ve bilgisayar teknolojileri aracılığıyla eğitim hizmeti verilmeye başlanmıştır. Kitle iletişim araçlarında yaşanan hızlı değişim uzaktan eğitim uygulamalarının çehresini değiştirmiştir. 1920’li yıllarda Amerika Bileşik Devletleri’nde radyo yayınlarının başlamasıyla üniversiteler kendi radyolarını kurmaya başlamış ve eğitim hizmetlerini kitlelere sunmuşlardır. 1923 yılında ise eğitsel radyo programları başlamış ve bu amaçla 500’ün üzerinde farklı radyo istasyonu hizmet vermeye başlamıştır. 1930’lara gelindiğinde radyo bütün dünya genelinde kullanılmaya başlanmış ve eğitim programları hız kazanmıştır. Radyo programları aracılığıyla ulaşım, çiftçilik, bilim ve teknoloji gibi konularda halk bilgilendirilmiştir. Aynı şekilde yayınlar hemen hemen bir milyon öğrenciye ulaşmış ve böylelikle radyo yayınları aracılığıyla uzaktan eğitim uygulamaları tercih edilmiştir. 1945 yılı öncesine kadar radyo yayın teknolojisinin masraflı olması, alıcı sayısındaki eksiklik nedeniyle radyo aracılığıyla uzaktan eğitim istenilen düzeyde gelişim gösteremese de bu yıldan sonra çocuklara yönelik eğitsel programların sayısındaki artış uzaktan eğitimin güç kazanmasını sağlamıştır (Çoban, 2013: 2). 

Japonya da uzaktan eğitime önem veren ülkelerin başında yer almaktadır. 1948 yılında öğretim yasası kapsamında askerlere, okullara devam edemeyen ya da okullardan uzak bulunanlara ders verme amacıyla uzaktan eğitim uygulamaları başlamıştır. Bu çerçevede tüm öğrencilere orta, lise ve yükseköğretim kademesinde eğitim imkânı sağlanmıştır. Japonya’nın tercih ettiği uzaktan eğitim modeli İngiltere’ninkine oldukça benzerdir. Kanada ise Amerika Bileşik Devletleri’nden esinlenerek kapsamlı bir uzaktan eğitim hizmeti sunmaya çalışmıştır. Kanada’da köklü bir geçmişe sahip uzaktan eğitim uygulamaları dünyanın dört bir tarafından hali hazırda kullanılmaktadır (Antalyalı, 2004: 9).Başta gelişmiş ülkeler olmak üzere, gelişmekte ve az gelişmiş ülkelerde de uzaktan eğitime yönelik önemli adımlar atılmıştır. Güney Afrika’da 1873 yılında Ümit Burnu Üniversitesi kurulmuş ve uzaktan eğitime yönelik çeşitli programlar açılmıştır.

       Ayrıntılı bilgi için resme tıklayınız.
 İsveç’te ise Hang Hermod öncülüğünde mektupla öğretim yapılan lise kurulmuştur. 1910 yılında Avustralya’da yükseköğretim kademesine hizmet verebilmek adına ülkenin ilk uzaktan eğitim kuruluşu meydana getirilmiştir. Böylelikle uzaktan eğitim alan öğrencilere de eğitim hakkından faydalanma imkânı sağlanmış ve bu hak ülke geneline sunulmuştur. Dünya genelinde önemi kavranan uzaktan eğitim uygulamalarına İtalya, Kanada, Hindistan, Polonya, İsrail, İspanya’dan da destek gelmiştir. Böylelikle çeşitli projeler geliştirilmiş ve bu projeler kademeli olarak hayata geçirilmiştir. Yine 1949 yılında Avustralya’da üniversiteye kaydolan öğrencilerin ders programları ve danışmanlık işlemlerini gerçekleştirebilmek adına Üniversite Dışı Öğretim Fakültesi kurulmuştur.Asya kıtasında da uzaktan eğitime yönelik çeşitli projeler geliştirilmiştir. 1950 yılında Çin’de kurulan Mektupla Eğitim Merkezi, uzaktan eğitimin gelişimini sağlamıştır. 1960’lı yıllara gelindiğinde mektupla eğitim ön plana çıkmaya başlamış; Japonya, Malezya, Hindistan gibi ülkelerde de bu sistem halkın kullanımına sunulmuştur. 1964 yılında devlet tarafından Zambiya’da mektupla eğitim veren bir öğrenim kurumu oluşturulmuştur. 1966-68 yılları arasında Polonya’da test amaçlı uzaktan eğitim çalışmaları başlamış ve öğrencilere televizyon aracılığıyla uzaktan eğitim imkânı sunulmuştur. Radyo, televizyon gibi kitle iletişim araçlarında yaşanan hızlı değişim bu mecraların uzaktan eğitim alanında da kullanılmasını sağlamıştır. 1972 yılına gelindiğinde İspanya tarafından Ulusal Uzaktan Öğretim Üniversitesi kurulmuş ve toplumun geniş bir kesimine eğitim imkânı sağlanmıştır. 

Bu dönem içerisinde Avrupa’nın gelişmiş ülkelerinde günümüz uzaktan eğitim sistemlerinin temelleri atılmıştır. 1974 yılında İngiltere’de National College kurulmuş ardından Almanya’da Hagen Açık Öğretim Üniversitesi hizmet vermeye başlamıştır (Uşun, 2006: 215).Uzaktan eğitim uygulamaları yabancı dil öğretimi amacıyla da kullanılmıştır. İngiltere’de 1980’li yıllarda radyo ve televizyon yoluyla Fransızca öğretmek amacıyla National British Program adıyla bir hizmet sunulmuştur. Bu program radyo ve televizyon yayınları aracılığıyla öğrencilere ulaştırılmış ve telefon aracılığıyla soru-yanıt servisi oluşturulmuştur. Böylelikle öğrenciler ve eğitmenler arasında sınırlı bir şekilde de olsa geri bildirim (feedback) sağlanabilmiştir. STOU, kurs ya da eğitim programlarına katılan öğrencilere 3 derecede (master, bakalorya ve sertifika) vermiştir. 1984 yılında Hollanda’da STOU’ya yapısal olarak benzeyen Hollanda Açık Üniversitesi kurulmuş ve bu üniversite öğrencilerini Eylül ayında kabul etmiştir. 1989 yılına gelindiğinde Hindistan uzaktan eğitimi merkeze alan kapsamlı bir proje geliştirmiştir. Hindistan’daki yetkililer yüksek öğretimi doğrudan halka ulaştırabilmek adına Open School’u (Açık Okul) faaliyete geçirmiştir. Aynı yıl içerisinde bu kurum ülkenin geneli tarafından ilgi görmüş ve National Open School (Ulusal Açık Okul) adını almıştır. 1990’lı yılların başlarında ise Yeni Zelanda’da Mektupla Öğretim Okulu hizmet vermeye başlamıştır. 

• Aşağıdaki linke tıklayarak uzaktan eğitimin tarihsel gelişimi hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

http://static.dergipark.org.tr/article-download/imported/5000165212/5000149512.pdf?

                                                 <<ANA SAYFA>>