YAZI 8: Ağ İletişimi Referans Modeli (Başvuru Modelleri)

• Ağlarda donanım bileşenlerinin birbirleriyle haberleşebilmeleri için birbirleri üzerine inşa edilmiş, değişik seviyelerde çalışan (bilgisayara en yakınından, kullanıcıya en yakınına olmak üzere) protokoller kullanılır. Bir ağdaki haberleşme standartlarını belirleyen bu protokol katmanları ile ağın katmansal görüntüsü (‘layered view’) elde edilir. Bu katmansal mimariler, ağlardaki standart farklılaşmalarını engellemek temel amacıyla geliştirilmiştir.
•  Katmansal yapının iki temel avantajı bulunmaktadır. Farklı katmanlardaki protokoller nerdeyse birbirlerinden bağımsız olarak geliştirilebileceklerinden ağ tasarım işi büyük ölçüde kolaylaşmaktadır. Ayrıca katmanların birbirlerinden bağımsız olması sonucunda uyumsuzluk problemi ortadan kalkmaktadır. Bir kurum tarafından hazırlanmış katmanlar başka kurumlarca da bir değişiklik gerekmeksizin kullanılabilecektir.

OSI (Open Systems Interconnection) Referans Modeli 

Her teknojik üründe olduğu gibi ağlarda da standartları belirleyen bir kuruluş vardır. Bu kurum ISO (International Standards Organization) olarak bilinir ve ağ haberleşmesinde 7 katmandan oluşan OSI (Open System Interconnection) açık sistemler arası bağlantı kurallarını belirlemiştir. Bir ağ oluşturmak için fiziksel gereksinimlerin dışında, cihazların haberleşebilmeleri için ortak bir anlaşma biçimine yani bir takım protokollere ihtiyaç duyulur. Her protokolün çalıştığı katman yaptığı işe göre değişmektedir. Uygulama katmanı kullanıcıya en yakın olan ve  programla iletişimini sağlayan katman, fiziksel katman ise en uzak olan ve kablodaki veri transferini içeren katmandır.

•  Bir veri demeti, programın uygulama katmanından fiziksel katmana kadar çeşitli işlemlerden geçip (enkapsüle edilip), kablo üzerinden ağa ve oradan da diğer bilgisayarlara ulaşıp tam tersi işleme tabi tutularak, uygulama katmanına çıkarak diğer kullanıcılara iletilir. 
• İnternette ve ağ uygulamalarında yaygın olarak kullanılan TCP/IP protokolünün uygulanmasında ise 6 ve 5 numaralı katmanlar uygulama katmanının içine dahil edilir ve sonuç olarak ortaya melez (hybrid) bir yapı ortaya çıkar. 

OSI da yer alan protokoller

• Ortaya çıkan bu melez model bundan sonraki anlatımların temelini oluşturacak ve her katman detaylarıyla ayrı başlıklar altında incelenecektir. 
  
  
  
• Bilgi için resme tıklayınız.

  OSI KATMANLARI

1. Fiziksel (Physical) Katmanı

 Verinin fiziksel (bakır tel, optic lif, hava…) ortamda taşınması için gerekli yapıyı, kodlamayı oluşturur. Diğer katmanlar 1 ve 0 değerleriyle çalışırken, fiziksel katman 1 ve 0’ların nasıl elektrik, ışık veya radyo sinyallerine çevrileceğini ve aktarılacağını tanımlar. Gönderen tarafta fiziksel katman bir ve sıfırları elektrik sinyallerine çevirip kabloya yerleştirirken, alıcı tarafta fiziksel katman kablodan okuduğu bu sinyalleri tekrar bir ve sıfır haline getirir




2-)Veri Bağı (Veri İletimi) Katmanı
Ağ katmanından aldığı veri paketlerine hata kontrol bitlerini ekleyerek çerçeve (frame) halinde fiziksel katmana iletme işinden sorumludur.
►İletilen çerçevenin doğru mu yoksa yanlış mı iletildiğini kontrol eder, eğer çerçeve hatalı iletilmişse çerçevenin yeniden gönderilmesini sağlar. 

Ayrıca ağ üzerindeki diğer bilgisayarları tanımlama, kablonun o anda kimin tarafından kullanıldığının tespitini yapar.►Örn: Ethernet, Frame Relay, ISDN, Switch ve Bridge

Veri İletim Katmanı İki Alt Katmandan Oluşur;

Media Access Control (MAC) 

• MAC alt katmanı veriyi hata kontrol kodu (CRC), alıcı ve gönderenin MAC adresleri ile beraber paketler ve fiziksel katmana aktarır. 
• Alıcı tarafta da bu işlemleri tersine yapıp veriyi veri bağlantısı içindeki ikinci alt katman olan LLC'ye aktarmak görevi yine MAC alt katmanına aittir. 

Logical Link Control (LLC) 

• LLC alt katmanı bir üst katman olan ağ katmanı için geçiş görevi görür. 
• Protokole özel mantıksal portlar oluşturur ( Service Access Points , SAP). 
• Böylece kaynak makinada ve hedef makinada aynı protokoller iletişime geçebilir (örneğin TCP/IP).
• LLC ayrıca veri paketlerinden bozuk gidenlerin (veya karşı taraf için alınanların) tekrar gönderilmesinden sorumludur. 
• Flow Control yani alıcının işleyebileğinden fazla veri paketi gönderilerek boğulmasının engellenmesi de LLC'nin görevidir. 

 3. Ağ (Network) Katmanı

►Bu katmanda iletilen veri blokları paket olarak adlandırılır. 

►Bu katman, veri paketlerinin ağ adreslerini kullanarak bu paketleri uygun ağlara yönlendirme işini yapar.

►Adresleme işlemlerini (Mantıksal adres ve fiziksel adres çevrimleri) yürütür.

►Yönlendiriciler (Router) bu katmanda tanımlıdırlar. 

►Örnek; IP ve IPX.

4. Taşıma (Transport ) Katmanı
►Bu katman 5-7 ve 1-3 arası katmanlar arası bağlantıyı sağlar. 
►Üst katmandan aldığı verileri bölümlere (segment) ayırarak bir alt katmana iletir,
►Bir üst katmana bu bölümleri birleştirerek sunar. 
►İki düğüm arasında mantıksal bir bağlantının kurulmasını sağlar. 
►Aynı zamanda akış kontrolü (flow control) kullanarak karşı tarafa gönderilen verinin yerine ulaşıp ulaşmadığını kontrol eder. 
►Karşı tarafa gönderilen bölümlerin gönderilen sırayla birleştirilmesini sağlar.
►Örnek; TCP, UDP(User Datagram Protocol), SPXAynı zamanda akış kontrolü (flow control) kullanarak karşı tarafa gönderilen verinin yerine ulaşıp ulaşmadığını kontrol eder. 
►Karşı tarafa gönderilen bölümlerin gönderilen sırayla birleştirilmesini sağlar.

                                        Ayrıntılı bilgi için resme tıklayınız.

5. Oturum (Session) Katmanı 
► Oturumun kurulması, yönetilmesi ve sonlandırılmasını sağlar. 
►Haberleşmenin organize ve senkronize edilmesini sağlar. 
►Eğer veri iletiminde hata oluşmuş ise tekrar gönderilmesine karar verir.
►Verinin güvenliğini sağlar.
►Bu katmanda çalışan protokollere örnek;
►NFS (Network File System), 
►SQL (Structured Query Language) 
►ASP(AppleTalk Session Protocol)
►Telnet


  Oturum (Session) Katmanı İletişim Türleri 

►Tek yönlü (Simplex)
►Yarı çift yönlü (HalfDuplex)

►Çift yönlü (Full-Duplex




6. Sunum (Presentation) Katmanı

►Bu katman verileri, uygulama katmanına sunarken veri üzerinde kodlama ve dönüştürme işlemlerini yapar.
►Ayrıca bu katmanda; 
►veriyi sıkıştırma/açma,
►şifreleme/şifre çözme, ƒEBCDIC’den ASCII’ye veya tam tersi yönde bir dönüşüm işlemlerini de yerine getirir.
►Bu katmanda tanımlanan bazı standartlar;
►PICT ,TIFF ,JPEG ,MIDI ,MPEG, HTML.

7. Uygulama (Application) Katmanı

►Kullanıcı tarafından çalıştırılan tüm uygulamalar burada tanımlıdır. 
►Kullanıcıya en yakın ve en üstteki katmandır. 
►Uygulama katmanı programların ağı kullanabilmesi için araçlar sunar. 
►Kullanıcının etkileşimde bulunduğu uygulama programlarını destekleyen protokoller bu katmanda yer alır. 
►Örneğin; Telnet, SMTP, FTP, SNMP, NCP, SMB, HTTP, Browserlar.. 

Videonun üzerine tıklayarak OSI modeli ile ilgili videoyu izleyebilirsiniz.

NOT: OSI modeli ile ilgili pdf indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.
https://docplayer.biz.tr/1629370-7-katmanli-osi-modeli.html


<YAZI 7 GERİ DÖN>         <ANA SAYFAYA GİT>                    <YAZI 9 GİT>